Δευτέρα 13 Φεβρουαρίου 2017

Ντουρντουβάκια



Τα Ντουρντουβάκια της Θράκης και της Αν. Μακεδονίας (μια άγνωστη-ξεχασμένη ιστορία που πρέπει να ξαναθυμηθούμε)
Όπως είναι γνωστό μετά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο υπήρξε τριπλή κατοχή στην Ελλάδα από Γερμανούς Ιταλούς και Βούλγαρους την περίοδο 1941-1944. Οι Βούλγαροι κατείχαν την Αν. Μακεδονία και τη Θράκη από τον Στρυμόνα ποταμό μέχρι σχεδόν τον Έβρο. Λίγοι όμως θα γνωρίζουν αυτά που υπέστησαν από τη Βουλγαρική κατοχή οι κάτοικοι των παραπάνω περιοχών εκτός από τους ίδιους που ξέρουν και για τα τάγματα εργασίας που δημιούργησαν οι Βούλγαροι, στα οποία κατατάσσονταν υποχρεωτικά όλοι οι άνδρες που ήταν ύποπτοι για αντίσταση.
Κάτι αντίστοιχο είχε συμβεί και στην πρώτη βουλγαρική κατοχή της περιοχής το 1916-1918, κατά τη διάρκεια του Α΄ παγκόσμιου πολέμου. Η καταναγκαστική εργασία μέσα στο λιοπύρι, με ελάχιστο φαγητό και νερό, θύμιζε τα αντίστοιχα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Γερμανών ή τα «Αμελέ Ταμπουρού» των Νέο-Τούρκων στη Μ. Ασία για τους Μικρασιάτες, τους Πόντιους και τους Θράκες. Ανάλογα στη μετεμφυλιακή Ελλάδα ήταν τα τάγματα σκαπανέων στη Μακρόνησο
Αλλά, ενώ για τους Γερμανούς κατακτητές έγινε η δίκη της Νυρεμβέργης για τα εγκλήματα πολέμου, για τους Βούλγαρους κατακτητές δεν έγινε κάτι τέτοιο, για διάφορους λόγους. Αποτέλεσμα ήταν να ξεχαστούν όλα και γι’ αυτό ίσως ακούγονται στους αγωνιστικούς χώρους οι αθλιότητες τύπου «Βούλγαροι» για τους κατοίκους της βόρειας Ελλάδας από ανιστόρητους οπαδούς ομάδων της νότιας Ελλάδας και εξαγριώνεται ο κόσμος!
                        Ντουρντουβάκια σε καταναγκαστικά έργα στη Βουλγαρία


Αυτούς που συμμετείχαν υποχρεωτικά στα εν λόγω τάγματα τους ονόμασαν Ντουρντουβάκια. Σύμφωνα με τη Σοφία Αυγέρη «η λέξη ντουρντουβάκι αποτελεί ελληνοποιημένη παραφθορά της βουλγαρικής λέξης 2трууJдови войски, τρούντοβι βόιτσκι (τάγματα εργασίας) ή του трууJдов войник, τρούντοβ βόινικ (φαντάρος αγγαρείας) και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στην ανατολική Μακεδονία κα τη Θράκη – πάντα στο ουδέτερο γένος – και συνήθως ως επιρρηματικό κατηγορούμενο του σκοπού (τον πήραν ντουρντουβάκι…) ή του τρόπου (σαν το ντουρντουβάκι έκανε ό,τι του έλεγε..)».
Ήταν αγνά παιδιά της Θράκης και της Αν. Μακεδονίας και εργάστηκαν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες  στη διάνοιξη δρόμων και σιδηροδρομικών γραμμών στο εσωτερικό της Βουλγαρίας. Όσοι επέζησαν και γύρισαν δεν τιμήθηκαν ως ήρωες από την επίσημη εθνική ιστοριογραφία. Σήμερα, το όνομα τους, ντουρντουβάκια, έμεινε για να δηλώνει τον “αφελή” και τον “ευήθη, τον στόκο , τον μπουνταλά, τον μπουμπούνα, τον χάπατο, τον χοντροκέφαλο και πεισματάρη στις περιοχές της Θράκης και της Αν. Μακεδονίας αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα. Εκεί, δηλαδή,  που περίμεναν το στεφάνι της Δόξας βρήκαν  την ειρωνεία των απογόνων.
                       Ντουρντουβάκια από την Ξάνθη στη Στάρα Ζαγόρα


Οι αιχμάλωτοι πολέμου, μετά από μία σύντομη στρατιωτική εκπαίδευση (ατέλειωτες ώρες βήμα κάτω από τον καυτό ήλιο), άρχισαν να ανοίγουν περάσματα μέσα σε δύσβατες περιοχές για να περάσουν οι νέες βουλγαρικές σιδηροδρομικές γραμμές. Η μέρα τους ξεκινούσε και τελείωνε με έπαρση της σημαίας, αφού πρώτα όλοι υποχρεώνονταν να φωνάξουν «Ούρα Μπαλγκάρια», δηλαδή «ζήτω η Βουλγαρία». Η καταναγκαστική εργασία μεσ' το λιοπύρι, στα βουνά και στους κάμπους της Βουλγαρίας για να περάσουν δρόμοι και σιδηροδρομικές γραμμές, με πενήντα δράμια νερό κάθε δυο ώρες, με ελάχιστο κακοφτιαγμένο φαγητό και άγριους ξυλοδαρμούς
Όλα τα παραπάνω τα γλίτωναν όσοι πολιτογραφούνταν Βούλγαροι.
Από το βιβλίο «Η μαύρη Βίβλος των βουλγαρικών εγκλημάτων εις την Ανατολικήν Μακεδονίαν και Δυτικήν Θράκην 1941-1944», έκδ. της εκθέσεως καθηγητών των Πανεπ. Αθηνών και Θεσσαλονίκης, Αθήναι, 1945. Χρόνος Η βουλγαρική Κατοχή στην Κομοτηνή: Οι Βούλγαροι εδίωκαν ιδιαίτερα τους Έλληνες που έφυγαν από τη Βουλγαρία. Στους Στενημαχίτες Δράμας έσφαξαν όλους τους άνδρες! Όμως είχαμε και άλλες εκτελέσεις π.χ. στις 29 Σεπτεμβρίου 1941 189 άντρες εκτελέστηκαν στο Δοξάτο Δράμας και 18 άτομα στο Ν. Σκοπό Σερρών. Μάλιστα πήραν χρήματα από τις οικογένειες των εκτελεσθέντων για τις σφαίρες που ξόδεψαν να τους σκοτώσουν. Από το σιδηροδρομικό σταθμό Σιδηροκάστρου μέχρι το Μάιο του 42 μεταφέρθηκαν περίπου 35.000 Έλληνες, οι οποίοι υπέγραφαν πριν αναγκαστικά δηλώσεις πως επιθυμούν να εργασθούν για το βουλγαρικό κράτος.
Μέλημά τους να εξοντώσουν οικονομικά τους Έλληνες. Δεκαπλασίασαν τους φόρους. Οι Έλληνες πλήρωναν φόρο και για δικαίωμα επαγγέλματος! Επέβαλαν στους Έλληνες, Βούλγαρους συνεταίρους άνευ κεφαλαίων! Απαγορεύθηκε σε Έλληνες η άδεια εξόδου από την Κομοτηνή. 10.000 Βούλγαροι εγκαταστάθηκαν σε σπίτια Ελλήνων στην Κομοτηνή.
                           Ντουρντουβάκια σε ορυχείο στη Βουλγαρία


Δόθηκε διαταγή, όσοι έχουν όπλα, να τα παραδώσουν, αλλιώς θα ξυλοκοπηθούν. Όσοι έχουν φύγει από τα χωριά τους ή ακόμη κι όσοι φύγουν για πάνω από 5 μέρες θα χάσουν τις περιουσίες τους, οι οποίες θα διανεμηθούν στους Βούλγαρους εποίκους, που είχαν αναγκαστεί να αφήσουν τα σπίτια τους στην περιοχή με την ανταλλαγή πριν από 17 χρόνια. Επίσης απαγορευόταν η οποιαδήποτε μετακίνηση στην περιοχή χωρίς την άδεια του κατοχικού στρατού. Η κυκλοφορία στους δρόμους επιτρέπεται μέχρι τις 10 το βράδυ και το χειμώνα μέχρι τις 9 το βράδυ.
                     Ντουρντουβάκια σε διάνοιξη δρόμου κάπου στη Βουλγαρία


Εν τω μεταξύ τον Αύγουστο του 1943 πεθαίνει ο Βούλγαρος βασιλιάς Μπόρις ο Β΄ και στο θρόνο ανεβαίνει ο ανήλικος γιος του Συμεών, που όμως ανετράπη από το Ρωσικό στρατό, που μπήκε στη Βουλγαρία το Σεπτέμβριο του 1944. Ο βουλγαρικός στρατός κατοχής αποχωρεί από την ανατολική Μακεδονία και Θράκη και όσοι ήταν «ντουρντουβάκια» και εκείνη τη χρονιά γλύτωσαν και επέστρεψαν στην Ελλάδα.
Δόθηκαν διαταγές κανένας να μην πειράξει Βούλγαρο. Κανένας ποτέ δεν τιμωρήθηκε, ποτέ η χώρας μας δε απαίτησε εξηγήσεις, αποζημιώσεις και δικαστήριο για τα εγκλήματα πολέμου από το γειτονικό λαό, όπως επίσης κι αυτοί ποτέ δε ζήτησαν συγγνώμη. Στη Βουλγαρία επιβλήθηκε το κομμουνιστικό καθεστώς με τον Δημητρώφ και τα σύνορα έκλεισαν για όσα χρόνια κράτησε ο λεγόμενος «ψυχρός πόλεμος». Στη συνέχεια, για να μην ξυπνήσουν μίση στα πολύπαθα Βαλκάνια, έγινε προσέγγιση με τη Βουλγαρία και καλλιεργήθηκαν σχέσεις καλής γειτονίας και συνεργασίας με αποτέλεσμα όλα να ξεχαστούν.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.   Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος larousse Britannica
2.   Δημήτριος Μπατσούλας «Τα Ντουρντουβάκια», Εκδόσεις Λογοσοφία, Αθήνα 2006.
3.   Σοφία Αυγέρη «Ντουρντουβάκια: Έλληνες σε βουλγαρικά τάγματα εργασίας», Εκδόσεις 24grammata.com, Αθήνα 20
4.   «Η μαύρη Βίβλος των βουλγαρικών εγκλημάτων εις την Ανατολικήν Μακεδονίαν και Δυτικήν Θράκην 1941-1944», έκδ. της εκθέσεως καθηγητών των Πανεπ. Αθηνών και Θεσσαλονίκης, Αθήναι, 1945.   

            Κώστας Πινέλης 7-2-2017
          (Δημοσιεύτηκε στις εφημερίδες "Ειδήσεις" και "Πρωϊνή" του Κιλκίς)








1 σχόλιο: