ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΡΙΚΟΣ Ο μεγάλος δεξιοτέχνης της Θρακικής λύρας

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΡΙΚΟΣ

Ο μεγάλος δεξιοτέχνης της Θρακικής λύρας

Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΡΙΚΟΣ ήταν ένας από τους τελευταίους ιστορικούς μουσικούς από τους ελάχιστους αυθεντικούς φορείς της  θρακιώτικης μουσικής παράδοσης, ιδιαιτέρως της Βόρειας Θράκης που συνήθως την ονομάζουμε Αν. Ρωμυλία. Όπως συμβαίνει συνήθως με τους λαϊκούς μουσικούς της μουσικής μας παράδοσης συνδύαζε και την ιδιότητα του μουσικού-τραγουδιστή και του κατασκευαστή του μουσικού οργάνου που έπαιζε.

Γεννήθηκε στο Κωστί της επαρχίας Σωζόπολης-Αγαθούπολης της Αν. Ρωμυλίας στις15 Μαρτίου 1923. ήταν το δεύτερο από τα έξη παιδιά της οικογένειας του Θεόδωρου Στρίκου και της Κυριακής Αλμπανίδου που καταγόταν από το γειτονικό Μπροντίβο. Το 1923 με την ανταλλαγή των πληθυσμών μετακόμισε με την οικογένειά του στην Αγία Ελένη Σερρών. Για πολλά χρόνια έμενε μόνιμα στη Νεάπολη Θεσσαλονίκης με την δική του οικογένεια, όπου και πέθανε στις 22-1-2011

Τη ζωή του την κέρδιζε δουλεύοντας σαν «οικοδόμος», παράλληλα όμως έπαιζε και τη λύρα του είτε στο σπίτι του στα Αναστενάρια είτε σε διάφορες εκδηλώσεις που τον καλούσαν.

Τα πρώτα του μουσικά ακούσματα καθορίστηκαν από την πλούσια μουσική παράδοση της πρώτης του πατρίδας και τους αρχέγονους αναστενάρικους σκοπούς. Σ’ αυτήν την παράδοση μυήθηκε πρώτα από τον πατέρα του Θεόδωρο Στρίκο που έπαιζε πολύ καλή γκάϊντα, αν και στο επάγγελμα ήταν ξυλοκόπος.

Το 1939 ο πατέρας του, του αγόρασε μια λύρα από τον λυράρη και κατασκευαστή Κωνσταντίνο Λιούρο. Ο ίδιος έλεγε ότι αυτός ήταν και ο πρώτος του δάσκαλος στη λύρα. 

                                           Ο Γιάννης Στρίκος με τον Γιάννη Ντομπρίδη

Γρήγορα εξελίχθηκε σε θαυμάσιο και εκφραστικό λυράρη. Το παίξιμο του Μπάρμπα Γιάννη, του «Παππού» όπως τον λέγαμε σε εντυπωσίαζε. Ευκίνητα δάκτυλα, αξιόλογη τεχνική ευχέρεια ιδιαίτερα με το αριστερό χέρι, εκπληκτικό ήχο, πολύ μεγάλη μουσική αντίληψη αφού μπορούσε και έπαιζε μουσικά κομμάτια όχι μόνο της Θράκης αλλά και όλων των περιοχών της Ελλάδας.

                            Ο Γιάννης Στρίκος με τον Χρήστο Γιαννόπουλο

Έζησα πολλά χρόνια μαζί του, αφού ήμασταν και συγγενείς και πέρασα ανεπανάληπτες μουσικές στιγμές. Από αυτόν έμαθα να παίζω λύρα ικανοποιητικά γιατί άρχισα σε σχετικά μεγάλη ηλικία το 1990 και όπως έλεγε ο «Παππούς» η λύρα μαθαίνεται σε μικρή ηλικία.

Θυμάμαι μου έλεγε ο Γιάννης Ντομπρίδης ο δεξιοτέχνης της θρακιώτικης γκάϊντας, ότι, κατά την ηχογράφηση του διπλού δίσκου του Χρόνη Αηδονίδη «Τραγούδια και σκοποί της Θράκης» με την χορηγία των Πανεπιστημιακών εκδόσεων Κρήτης και του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και επιμέλεια του Νίκου Διονυσόπουλου, άφησε όλους τους συντελεστές του δίσκου έκπληκτους. Ήταν να παίξει σε τρία-τέσσερα τραγούδια αλλά ο Μπάρμπα Γιάννης, μόλις ξεκινούσε η ηχογράφηση κάποιου τραγουδιού, κούρντιζε στα γρήγορα την λύρα και έμπαινε αμέσως συμμετέχοντας έτσι σε όλα τα τραγούδια.

Θυμάμαι από τον αξέχαστο και αγαπημένο μου «Παππού» πολλά από όσα μου έλεγε, όπως η έκφραση το «καβούρντισμα» χαρακτηρίζοντας τον ιδιόμορφο ήχο της θρακικής λύρας με την ταυτόχρονο συνήχηση και της μεσαίας χορδής αλλά και γενικά τα σχετικά ποικίλματα και τα στολίδια που αυτοσχεδιάζονται κατά το παίξιμό της.

Θυμάμαι ακόμη πόσο επέμενε ότι τα εκπληκτικά καθιστικά τραγούδια της περιοχής μας έπρεπε να τραγουδιούνται όσο το δυνατόν πιο αργά, μακρόσυρτα σαν τροπάρια της εκκλησιαστικής μας μουσικής. Ο ίδιος ερμήνευε αυτά τα τραγούδια καταπληκτικά, αξεπέραστα. Δεν υπάρχει μέχρι σήμερα, ούτε  νομίζω ότι θα υπάρξει στο μέλλον άλλος να τα τραγουδήσει μ’ αυτόν τον τρόπο.

Είχα την τύχη να τον ηχογραφήσω όταν ερχόταν στο σπίτι μου σε πολλές αξεπέραστες εκτελέσεις τραγουδιών μας που αποτελούν μουσικό θησαυρό μου.

Να σημειώσω εδώ ότι ο «Παππούς» είχε και άλλον αδελφό επίσης θαυμάσιο λυράρη τον Νίκο Στρίκο που έμενε στην Αγία Ελένη Σερρών.

           

         Ο Θεόδωρος Στρίκος πατέρας των λυράρηδων Γιάννη και Νίκου Στρίκου

                          παίζει με την γκάϊντα Κωστελίδικο συρτό

Εδώ και αρκετά χρόνια που αυξήθηκε το ενδιαφέρον για την δημοτική μουσική μας παράδοση είχε συμμετάσχει σε ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, σε συναυλίες και άλλες εκδηλώσεις, καθώς και στην ηχογράφηση δίσκων και CD., όπως:

Στον διπλό συλλεκτικό δίσκο του Χρόνη Αηδονίδη «Τραγούδια και σκοποί της Θράκης» με την χορηγία των Πανεπιστημιακών εκδόσεων Κρήτης και του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και επιμέλεια του Νίκου Διονυσόπουλου, που αναφέραμε και παραπάνω.

Στους δίσκους του «ΛαΪκού Χειμώνα» από τις ομώνυμες εκδηλώσεις του Γιώργη Μελίκη.

Στον διπλό συλλεκτικό δίσκος «Κειμήλια ήχου και λόγου από Ανατολική Θράκη – Ανατολική Ρωμυλία» του Γιώργη Μελίκη - έκδοση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θρακικών Σωματείων.

Στο CD «Φίλοι Καλωσορίσατε» έκδοση του 9,58 fm, του «Εν Χορδαίς» και με την χορηγία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Κιλκίς.

Στο CD «Τραγούδια από το Κωστί Βόρειας Θράκης» - έκδοση της Τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων Ν. Ημαθίας, με το συγκρότημα «Κωστελήδες» όπου συμμετέχει και ένας μαθητής του λυράρης ο Πασχάλης Περηφάνης. 

Αγαπημένε μας «Παππού» θα  μείνεις για πάντα στην μνήμη και στην καρδιά μας, αξέχαστος, αθάνατος, με ότι μας άφησες με τη μουσική σου και τη φυσική παρουσία σου.

Κώστας Πινέλης