Τρία μαρτυρικά χωριά: Κάνδανος-Δίστομο-Χορτιάτης

Τρία μαρτυρικά χωριά

Κάνδανος

Η Κάνδανος, ένα μικρό χωριό των Χανίων, έμελλε να μετατραπεί σε ένα από τα μεγαλύτερα μνημεία της ναζιστικής θηριωδίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, «πληρώνοντας» το τίμημα για την ηρωϊκή στάση του κρητικού λαού στη «μάχη της Κρήτης», όπως έμεινε στην ιστορία.

Η Κάνδανος είχε βομβαρδιστεί ήδη από την πρώτη μέρα της «Μάχης της Κρήτης», στις 20 Μάιου. Στις 24 Μάη, μετά από σφοδρή μάχη στο φαράγγι της Κανδάνου, σκοτώνονται πολλοί Γερμανοί. Παρότι η «Μάχη» τελειώνει στις 31 Μάιου, οι ναζί επιστρέφουν στο χωριό. Τη Δευτέρα 2 Ιούνη μετά από διαταγή του Γκαίρινγκ ξεκινά η ανείπωτη σφαγή, η οποία ολοκληρώνεται την επόμενη μέρα.

Μετά από έναν ανελέητο βομβαρδισμό που ισοπέδωσε ολόκληρο το χωριό, μπαίνουν στην Κάνδανο πεζοπόρα τμήματα του ναζιστικού στρατού. Η Κάνδανος γίνεται ολοκαύτωμα. Οι ναζί συγκεντρώνουν κατά ομάδες τους κατοίκους και αρχίζουν οι εκτελέσεις. Οι περίπου 180 κάτοικοι της Κανδάνου δολοφονούνται, τα σπίτια τους πυρπολούνται, ακόμα και τα ζώα τους σφάζονται.

     

   

 «Απού την Κάντανο ’ρχομαι» – Ριζίτικο τραγούδι

Από herko στο Ιούν 3, 2017

Απού την Κάντανο ’ρχομαι κι απού τ’ Αποπηγάδι.
Δε με ρωτατ’ ειντά ’παθα, δε με ρωτατ’ ειντά ’δα;
Είδα τα σπίθια τρόχαλο, τσ’ αυλές χορταριασμένες
κι άκουσα στα χαλάσματα, κι έκραζα νυχτοπούλια!
Κι εκειά στο έμπα του χωριού νιους Γερμανού το μνήμα
και δίπλα μαρμαρόπλακα που γράφει αυτά τα λόγια:
«Επά ’τανε η Κάντανο και καταστρέψαμέ ντη
και μπλειό δε θα ξαναχτιστή, κι έρημη θ’ απομείνει
γιατί ’καμε βαρειές ζημιές στου Γερμανού τ’ ασκέρι».
Μα η Κάντανο εχτίστηκε καλλίτερ’ από πρώτα

Δίστομο 1944: 

«Εδώ πονά η σιωπή, πονάει κι η πέτρα κάθε δρόμου κι απ’ τη θυσία κι απ’ τη σκληρότητα του ανθρώπου…»

Από herko στο Ιούν 9, 2017 

Γράφει ο Νίκος Μόττας //

 «Εδώ ‘ναι το πικρό το χώμα του Διστόμου
ω, εσύ διαβάτη, όπου πατήσεις να προσέχεις.
Εδώ πονά η σιωπή, πονάει κι η πέτρα κάθε δρόμου
κι απ’ τη θυσία κι απ’ τη σκληρότητα του ανθρώπου.
Εδώ μία στήλη απλή, μαρμάρινη όλη κι όλη
με ονόματα σεμνά, κι η Δόξα τα ανεβαίνει
λυγμό – λυγμό, σκαλί – σκαλί, μέγιστη σκάλα».
 Γιάννης Ρίτσος

                                               H μαυροφορεµένη Μαρία Παντίσκα 

η γυναίκα του Διστόμου

Είναι 1944. Το ναζιστικό κτήνος που αιματοκύλησε την ανθρωπότητα δέχεται χτυπήματα. Απέναντι του ορθώνεται ο ηρωϊκός Κόκκινος Στρατός. Στην Ελλάδα, οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ σφίγγουν τον κλοιό. Οι Ναζί και οι ντόπιοι συνεργάτες τους καταφεύγουν από έγκλημα σε έγκλημα, από βαρβαρότητα σε βαρβαρότητα. Σε δεκάδες περιοχές οι κάτοικοι ζουν από πρώτο χέρι την εγκληματική φύση της ναζιστικής ιδεολογίας: Ανώγεια, Κάνδανος, Βιάννος, Κομμένο, Χορτιάτης, Καλάβρυτα, Λέχοβο και αλλού οι κατοχικές δυνάμεις και οι ταγματασφαλίτες- οι χρυσαυγίτες της εποχής- σκορπούν το θάνατο και τη φρίκη.

Στις 10 Ιούνη 1944 ήταν η σειρά του Διστόμου να γίνει το τραγικό σκηνικό ενός ανείπωτου ολοκαυτώματος. Η περιγραφή του ιστορικού Τάκη Λάππα, που έτυχε να βρίσκεται εκείνο τον καιρό στην περιοχή και αποτύπωσε τα γεγονότα στο βιβλίο «Η σφαγή του Διστόμου» είναι χαρακτηριστική: «Σαν και τούτο το κακό άλλο δεν ξαναγίνηκε (…) οι φονιάδες μεθυσμένοι από το κακούργο πάθος τους, σπάζουν τις πόρτες των σπιτιών κι ορμάνε μέσα. Οποιον συναντάνε, τον σκοτώνουν. Αλλοι θερίζουν χωρίς διάκριση ψυχές μέσα στα κοντινά σπίτια κι άλλοι ξεχύνονται στις γειτονιές… Τα παρακάλια κι ο θρήνος που κάνουν τα γυναικόπαιδα δε στέκουν ικανά να μαλάξουν την άγρια ψυχή των μακελάρηδων (…) Μπροστά σε τέτοιο θέαμα κι οι θεατές ακόμα του Κολοσσαίου θα σκέπαζαν τα μάτια τους από φρίκη κι αυτός ο Ηρώδης ή ο Νέρωνας θα φρένιαζαν απ’ το κακό τους, που ύστερα από τόσους αιώνες βρέθηκαν κτηνάνθρωποι σαν κι αυτούς, όχι μονάχα να τους μιμηθούνε, μα να τους ξεπεράσουν κιόλας».

Χορτιάτης

Το Μαϊντάνεκ της Μακεδονίας 

(από άρθρο του Κώστα Πινέλη που δημοσιεύτηκε μετά τις εκλογές του 2012 στις εφημερίδες «Ειδήσεις» και «Πρωϊνή» του Κιλκίς)

"Ο Χορτιάτης είναι ένα όμορφο ορεινό, γραφικό χωριό που βρίσκεται στους πρόποδες του ομώνυμου βουνού, 22 χιλ. νοτιοανατολικά της Θεσσαλονίκης. Το χωριό αυτό από τις 2 Σεπτέμβρη του 1944 έγινε σύμβολο θυσίας και από τότε τόπος πανελληνίου προσκυνήματος και προστέθηκε με μεγάλα γράμματα στον μεγάλο κατάλογο των περιοχών της Ελλάδας που υπέστησαν ολοκαυτώματα. Και δικαιολογημένα γιατί σ’ αυτό οι Χιτλερικοί με επικεφαλήςτον σφαγέα Σούμπερτ, μαζί με προδότες «Έλληνες» συνεργάτες τους εφάρμοσαν τα κρεματόρια. Έκαψαν ζωντανούς 178 κατοίκους μεταξύ αυτών 40 μικρά παιδιά, μερικά από τα οποία  αβάπτιστα, στο φούρνο του Αναστάση Γκουραμάνη και στο σπίτι του Βαγγέλη Ντικούδη. Την ίδια μέρα σκότωσαν ακόμη 78 άτομα που βρέθηκαν ή έξω απ’ το χωριό η πρόβαλαν αντίσταση.

Ο θάνατος ενός Γερμανού στρατιώτη σε μια ένοπλη συμπλοκή στην περιοχή Καμάρα μεταξύ ανταρτών και Γερμανών, που συνόδευαν το όχημα της εταιρείας ύδρευσης -το οποίο όπως κάθε Σάββατο ανηφόριζε στο χωριό, ώστε να απολυμάνει τις πηγές της Αγίας Παρασκευής- ήταν μόνο η αφορμή που ζητούσαν οι κατοχικές δυνάμεις που είχαν ήδη προγραμμένο το ηρωικό χωριό.

Ορφανά μετά τη σφαγή του Χορτιάτη κάνουν γυμναστική μπροστά στο ακμένο τους σχολείο

Έτσι ο Χορτιάτης έγινε το Μαϊντάνεκ της Μακεδονίας, παίρνοντας το όνομα από το στρατόπεδο εκτέλεσης των Ναζί,  στην ομώνυμη πόλη της Πολωνίας, με κρεματόρια και θαλάμους αερίων.

Η είδηση που ακούστηκε από την τηλεόραση, ότι πολλοί κάτοικοι του Δίστομου και των Καλαβρύτων ψήφισαν «Χρυσή Αυγή», με οδήγησε να δω τα αποτελέσματα του Χορτιάτη που είναι δημοτική ενότητα του Δήμου Πυλαίας - Χορτιάτη. Ο αριθμός προκαλεί φρίκη: 602 άτομα (ποσοστό 6,09%)! ψήφισαν  τους σημερινούς θαυμαστές των Ναζιστών και των Φασιστών που ξεκλήρισαν με τον πιο φρικτό τρόπο τον Χορτιάτη, και έσπειραν την καταστροφή, την  φρίκη και το θάνατο σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Από το ποσοστό που πήρε πανελλαδικά η «Χρυσή Αυγή» ένα μικρό ποσοστό έχει πραγματικά αυτή την ιδεολογία και το πολιτικό πιστεύω, όμως η μεγάλη πλειοψηφία τους ψήφισε από αντίδραση χωρίς να γνωρίζει ποιους πραγματικά ψήφιζε.

Όταν λοιπόν, ξαναγίνουν εκλογές και πάνε πάλι να ψηφίσουν, ας διαβάσουν λίγο ιστορία… ιδιαίτερα οι νέοι άνθρωποι…"