Ο Αξέχαστος σύντροφός μας Νίκος Ζαχαριάδης. 44 χρόνια μετά…

Ο Αξέχαστος σύντροφός μας Νίκος Ζαχαριάδης

44 χρόνια μετά…

«Το ΚΚΕ ήταν και παραμένει το κόμμα μου και κανένας δεν μπορεί να το χτυπήσει και να το λερώσει χρησιμοποιώντας το όνομά μου… Το Κουκουέδικο πέρασε πολλές αντάρες και μπόρες, όμως να το ξεριζώσει κανένας δεν μπόρεσε, γιατί αυτό θα σήμαινε να ξεριζώσει τον ίδιο το λαό. Παρόλες τις δοκιμασίες που το ‘δερναν και το δέρνουν, το ΚΚΕ είναι αθάνατο. Το γράμμα αυτό το γράφω για να βουλώσω το στόμα σε όλους αυτούς που θα βάλουν τώρα τις φωνές. Με το ΚΚΕ δεν είχα ούτε έχω ανοιχτούς λογαριασμούς. Ούτε μπορούσα ποτέ να ‘χω. Απ’ όλη μου την ψυχή εύχομαι σ’ αυτούς που φορτώθηκαν το πολύ δύσκολο έργο να ξαναστήσουν το Κουκουέδικο στα πόδια του, να πετύχουν απόλυτα και ολοκληρωτικά».
(Γράμμα του Νίκου Ζαχαριάδη, τρεις μέρες πριν από το θάνατό του, στις 28 Ιούλη του 1973, προς την καθοδήγηση του ΚΚΕ.)

Από την Ομιλία του Νίκου Ζαχαριάδη

στην 6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ  (Οκτώβρης 1949)

( Η 6^η Ολομέλεια έγινε μετά την ήττα και την υποχώρηση του ΔΣΕ από το Γράμμο και το Βίτσι στο Μπουρέλι της Αλβανίας. Τα αποσπάσματα αφορούν την ανάλυση της οικονομική και κοινωνικής κατάστασης στην Ελλάδα, από τον Μεγάλο Ηγέτη του ΚΚΕ που είναι εκπληκτική.

Μήπως μας θυμίζει την σημερινή κατάσταση που ζούμε;)

…Χώρα αγροτική με αδύνατη βιομηχανία, και αυτή αποκλειστικά σχεδόν ελαφριά, η Ελλάδα δε μπορεί να τραφεί με το δικό της ψωμί, που αναγκάζεται να το εισαγάγει απ' το εξωτερικό ενώ τα δικά της αγροτικά προϊόντα - καπνό, σταφίδα, λάδι, κρασί, φρούτα - τα εξάγει σύμφωνα με τις εξευτελιστικές τιμές που καθορίζουν τα ξένα μονοπώλια. Ούτε σε χτηνοτροφικά προϊόντα η χώρα είναι αυτάρκης και πάντα φέρνει ζώα και κρέατα απ' το εξωτερικό.

Το βασικό επιχείρημα της αντίδρασης εδώ ήταν πάντα ότι δε μπορούσαμε να ζήσουμε χωρίς εξωτερικό δανεισμό, ενώ η πραγ­ματικότητα αποδείχνει ότι ο λαός της Ελλάδας έχει μέχρι σήμερα πληρώσει με τα τοκοχρεωλύσια για τα εξωτερικά δάνεια πολύ περισσότερα απ' το πρωταρχικό συνολικό, ονομαστικό κεφάλαιο (ονομαστικά, άλλα δανειζόμασταν και πολύ λιγότερα παίρναμε στα χέρια). Και όμως σήμερα χρωστάμε ακόμα ολόκληρο το πρωταρχικό ποσό.

Είπαμε πιο πάνω ότι απ' όλα τα εξωτερικά δάνεια μόνο το 1/3 πήγε σε παραγωγικούς σκοπούς. Εκτός απ' το ποσό αυτό, ως τα 1938 είχαν τοποθετηθεί στην ελληνική οικονομία άλλα 850 εκατ. χρυσά φράγκα. Τα ξένα κεφάλαια που στα 1938 ήταν τοποθετημένα στην Ελλάδα υπολογίζονταν σε 610 εκατ. χρυσά φράγκα περίπου. Το ξένο κεφάλαιο αποκομίζει κάθε χρόνο απ' την Ελλάδα σαν κέρδη ποσό που πλησιάζει τα 200 εκατ. χρυσά φράγκα.

Πού είναι τοποθετημένα τα κεφάλαια αυτά; …

 

Ο κομμουνιστής λαϊκός αγωνιστής, μέλος του ΚΚΕ

Νίκος Ζαχαριάδης

(Κλείσιμο στη σειρά μαθημάτων πάνω στην ιστορία του ΚΚΕ στην Κεντρική Κομματική Σχολή, 16 και 19-3-1946)

ΤΙ ΕΙΝΑΙ, ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΗΣ, ΤΟ ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΚΕ;

Είναι ο αγωνιστής που σαν λαϊκός ηγέτης, σαν πολιτική μονάδα, σαν κομματικό μέλος και σαν άτομο, όλη του τη σκέψη και όλη του τη δράση, τις αφιερώνει στην πάλη για τον κομμουνισμό. Το μέλος του ΚΚΕ και ακόμα πιο πολύ το στέλεχός του ανήκει ολοκληρωτικά και αποκλειστικά σ' αυτό. [...]

Ο κομμουνιστής σαν χαρακτήρας

Βασικά, φυσικά, δεν ξεχωρίζονται οι ψυχικές ιδιότητες από τα προσόντα που συγκροτούν τον ατομικό χαρακτήρα του ανθρώπου. Όμως όταν εμείς οι έλληνες μιλάμε για χαρακτήρα, εννοούμε κάτι κάπως ξεχωριστό, ιδιαίτερο, πιο ατομικό μα και πιο δικό μας, λαϊκό, εθνικό. Μ' αυτήν την έννοια ο κομμουνιστής είναι χαρακτήρας. Δίπλα δηλαδή, στην κομμουνιστική-κομματική και λαϊκή-αγωνιστική ατομικότητά του συγκεντρώνει στο πρόσωπό του και τα καλύτερα, τα πιο ευγενικά εθνικολαϊκά προσόντα και προτερήματα, που χαρακτηρίζουν τον έλληνα, το ρωμιό.

Λόγουχάρη, ο κομμουνιστής έχει λόγο γερό και σταθερό, που τον κάνουν σεβαστό και υπολογίσιμο. Ο λόγος που δίνει ο κομμουνιστής, είναι λόγος που ξεκινά πάντα από το συμφέρον του αγώνα και του κόμματος.

Ο κομμουνιστής έχει κομματικό και λαϊκό φιλότιμο, τον χαρακτηρίζει δηλαδή, η πιο ευγενικιά φιλοδοξία, νάναι πάντα πρώτος και καλύτερος στην εξυπηρέτηση του λαού, στην κομματική δουλιά και απόδοση.

Ο κομμουνιστής έχει ευθύτητα και συνέπεια. Δεν υποχωρεί από το σωστό δρόμο που χάραξε και τον ακολουθεί με συνέπεια μέχρι εξάντληση, ωσότου φτάσει το τέρμα που έβαλε, μικρό είτε μεγάλο, μερικό είτε γενικό. Στη συνέπειά του αυτή συγκεντρώνει υπομονή και επιμονή, ατράνταχτη, εμμονή και πείσμα ακόμα, όταν αυτό χρειάζεται, πείσμα θετικό και γόνιμο και όχι στείρα στενοκεφαλιά.

Ο κομμουνιστής έχει τιμιότητα, εντιμότητα, ανιδιοτέλεια και ακεραιότητα. Κάνει τη δουλειά και το καθήκον του από συνείδηση και εσωτερική ανάγκη. Η καυχησιολογία και η επίδειξη, του είναι απόλυτα ξένα πράγματα. Σιωπηλός και μετριόφρονας συγκεντρώνει ακόμα τον πατροπαράδοτο ελληνικό λαϊκό ιπποτισμό, τη λαϊκή ευγένεια που τόσο πλούσια εκδηλώνεται στην ελληνική φιλοξενία.

Ο κομμουνιστής είναι ειλικρινής, όχι όμως ευκολόπιστος. Όταν έχει απέναντί του μια έντιμη διάθεση, δεν έχει κανένα λόγο να μην είναι και αυτός ειλικρινής.

Να μερικές από τις καλύτερες πλευρές του λαϊκού μας χαρακτήρα. Ο κομμουνιστής καλλιεργεί και αναπτύσσει τις πλευρές αυτές. Συγκροτούν τη ρωμέικη ελληνική πλευρά του έλληνα λαϊκού αγωνιστή, του διατηρούν το ντόπιο εθνικό χρώμα στην ατομική συγκρότησή του, που αποτελεί μια ενιαία οργανική σύνθεση με τη διεθνιστική του πλευρά, που τον κάνει απόλυτα ξένο προς κάθε τυφλό εθνικισμό και φυλετικό εγωισμό. Ο λαϊκός αγωνιστής δεν κάνει διάκριση ανάμεσα σε ράτσες, τοποθετεί τον εαυτό του ισότιμο και ισάξιο ανάμεσα στους άλλους που αγωνίζονται και αυτοί για το καλό του λαών των, μα θέλει με τα έργα του να είναι πρώτος και καλύτερος.

Το κομματικό πρόσωπο του κομμουνιστή

Στο κόμμα μας, μέσα στη μακρόχρονη και δύσκολη ανάπτυξη, δουλιά και πάλη, έχουν καλλιεργηθεί ορισμένες κομματικές πια ιδιότητες, που το σύνολό τους συγκροτεί την καθαυτό κομματική πλευρά στην ατομικότητα του κομμουνιστή. Φυσικά, εδώ παίρνουμε και αφομοιώνουμε εκείνο το δυνατό, το υποδειγματικό, το ξεχωριστό και το απαράμιλλο που συγκεντρώνει ο πιο συνεπής και ο πιο πρωτοπόρος λαϊκός αγωνιστής στον αιώνα μας, ο μπολσεβίκος.

Ποιο είναι το βασικό εδώ γνώρισμα;
Το απόλυτο, το δίχως καμιά επιφύλαξη, δόσιμο στο κόμμα, η απόλυτη, δίχως καμιά επιφύλαξη, πίστη στην υπόθεση, στα ιδανικά που πρεσβεύει το κόμμα.

Το πρώτο προσόν που πρέπει να χαρακτηρίζει το στέλεχός μας είναι ότι δημιουργεί γύρω του, μέσα στη δουλιά και με βάση την κομματικότητα και τις ικανότητές του, έναν κύκλο από καλά και νέα μέλη, που τα βοηθάει όσο μπορεί ν' αναπτυχθούν. Τα φροντίζει, τα προωθεί, τα βοηθάει να ξεδιπλώσουν όλες τις καλές πλευρές τους, διορθώνει φιλόστοργα, συντροφικά, μα επίμονα και ανένδοτα τις ελλείψεις και τα ελαττώματά τους και για φιλοδοξία του πρέπει να 'χει να τα κάνει καλύτερα από το ίδιο. Ενα από τα πιο υπεύθυνα μελήματά μας πρέπει να 'ναι ν' ανακαλύπτουμε και να εκκολάπτουμε νέες αξίες, καινούργια ταλέντα μέσα στο κόμμα μας. Το στέλεχός μας μελετά τα μέλη και τους συνεργάτες του, μελετά τους χαρακτήρες τους και τους βοηθάει, τους δίνει φόρα για να αναπτυχθούν και ν' αποδώσουν τ' ανώτατο που μπορούν, που οι φυσικές και διανοητικές δυνάμεις τους επιτρέπουν. Και ένα από τα πιο θανάσιμα αμαρτήματα για ένα στέλεχός μας είναι να θεωρεί τον εαυτό του αναντικατάστατο, γιατί έτσι βάζει κιόλας φραγμό στα καινούργια μέλη ν' αναπτυχθούν και να προοδεύσουν.

Το αναθεωρητικό πραξικόπημα και η δολοφονία

του ΝΙΚΟΥ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ

Ακόμα και σήμερα που ο αναθεωρητισμός πλησιάζει στο τέλος του λίγοι γνωρίζουν τα πραγματικά περιστατικά που οδήγησαν το αριστερό κίνημα της χώρας μας ως εδώ. Δεν θα κουραστούμε λοιπόν να επαναλαμβάνουμε ότι η εμφάνιση του αναθεωρητισμού στο ΚΚΕ δεν υπήρξε μια ομαλή εξελικτική εσωτερική διαδικασία, αλλά αποτέλεσμα πραξικοπήματος και επέμβασης των χρουτσιοφικών ρεβιζιονιστών και ορισμένων οπορτουνιστικών στοιχείων μέσα στο κόμμα.
Ενα μήνα μόλις μετά το περιβόητο 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ, στη λεγόμενη «6η πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ», το Μάρτη του 1956, καθαιρέθηκε ο Ν. Ζαχαριάδης. Η «Ολομέλεια» αυτή συνιστούσε από κάθε άποψη πραξικόπημα στο ΚΚΕ. Συγκλήθηκε από τη λεγόμενη «διεθνή επιτροπή των αδερφών κομμάτων», με πρόεδρο τον σοβιετικό Ο. Κουούσινεν και εισηγητή τον Ρουμάνο Γκ. Ντεζ.
Ο Ζαχαριάδης δεν παρευρίσκεται σ’ αυτή την Ολομέλεια και είναι άγνωστο τί ακριβώς μεσολάβησε από τη στιγμή που έφυγε εσπευσμένα από την Τασκένδη για τη Μόσχα και μετά. Από τους χώρους των πολιτικών προσφύγων λέγονται πολλά (π.χ. ότι στο 20ό συνέδριο εναντιώθηκε στην αντισταλινική επίθεση, ότι δεν του επέτρεψαν να μιλήσει, κλπ, κλπ), ντοκουμέντα όμως δεν υπάρχουν κι έτσι η ιστορική έρευνα δεν μπορεί να αποφανθεί με ακρίβεια για τα γεγονότα. Σίγουρο πάντως είναι, ότι από τότε αρχίζει ο διωγμός. Ο Ζαχαριάδης, κατά την επίσημη άποψη, εξορίζεται στην αρχή στο Μποροβιτσί του Νόβγκοροντ, μέχρι το 1962, και δολοφονείται στο Σοργκούτ το 1973, ενώ κατά μια άλλη άποψη μεσολάβησε και εξορία του στη Γιακουτία, κοντά στο Βερίγγειο Πορθμό, δίπλα στο Βόρειο Πόλο και στη συνέχεια τον κατέβασαν πιο νότια στο Σοργκούτ.^[4]
Οι ρεβιζιονιστές μ' επιμέλεια έθαψαν όλα τα στοιχεία της πάλης ενάντια στον αναθεωρητικό πραξικόπημα, που αναπτύχθηκε στην Τασκένδη, στις φυλακές και τις εξορίες. Δεν έδωσαν ποτέ στη δημοσιότητα το κείμενο της ομιλίας του Ζαχαριάδη στην 7η Ολομέλεια που παρευρέθηκε, για να διαγραφεί και από μέλος του κόμματος. Η μόνη σχετική αναφορά υπάρχει σε βιβλίο του γνωστού βασιβουζούκου της Τασκένδης Πάνου Δημητρίου^[5], όπου η παραχάραξη είναι προφανής για κάποιον που έστω και λίγο ξέρει τον Ζαχαριάδη και τον τρόπο σκέψης του. Και φυσικά έθαψαν όλα τα κείμενα και επιστολές του Ζαχαριάδη από την εξορία στη Σιβηρία. Στα επίσημα κομματικά ντοκουμέντα μόνο πολλές και ανώδυνες αναφορές υπάρχουν για την «αδιάκοπη και οξεία πάλη» που χρειάστηκε να γίνει ενάντια στα υπολείμματα και τους «φορείς του ανώμαλου εσωτερικού καθεστώτος ενάντια στο δογματισμό και τον σεχταρισμό» ^[6].
Ομως η αδυσώπητη ιστορία δεν επεφύλαξε το σπουδαίο βάθρο που ονειρεύονταν για την κακόφημη 6η Ολομέλεια οι πρωταγωνιστές της. Ποιός και πώς θυμάται σήμερα τους «ήρωες» της «ιστορικής στροφής» Παρτσαλίδη, Κολιγιάννη, Γκρόζο κλπ.; Αμ' ο βίος και η πολιτεία του κ. Βαφειάδη που παρευθύς αποκατέστησαν και ο οποίος ευτυχώς ακόμα ζεί για να θυμίζει στους αριστερούς τα χίλια δίκια της διαγραφής του;
Βέβαια, έντεχνα όλες οι μετέπειτα αναθεωρητικές ηγεσίες προσπάθησαν και το κατάφεραν σε μεγάλο βαθμό-βοηθούντων των δύσκολων συνθηκών παρανομίας της εποχής-να περάσουν την άποψη, ότι όσα συνέβηκαν στην 6η Ολομέλεια και μετά ήταν το ξεκαθάρισμα του «Ζαχαριαδισμού» και των προσωπικών διαφορών ορισμένων, ένας οργανωτίστικος φραξιονιστικός αγώνας που δεν είχε σχέση με ιδεολογική και πολιτική πάλη..
Φυσικά δεν είναι έτσι. Ακριβώς όπως η επίθεση ενάντια στο Στάλιν άνοιξε το δρόμο στη καπιταλιστική παλινόρθωση, έτσι και η εξόντωση του Ζαχαριάδη έβαζε τα θεμέλια της ανατροπής της επαναστατικής γραμμής του κόμματος σε καθοριστικά ζητήματα κατά το πρότυπο του 20ου συνεδρίου.

Μνημείο για τον Νίκο Ζαχαριάδη στο Σουργκούτ της Σιβηρίας

Στο Σουργκούτ της Σιβηρίας, στον τόπο όπου έζησε εξόριστος τα τελευταία έντεκα χρόνια της ζωής του τιμήθηκε σήμερα, Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου,  ο Νίκος Ζαχαριάδης. Οι τοπικές αρχές της Ρωσικής Ομοσπονδίας- με την έγκριση της Ρωσικής κυβέρνησης- αποδέχτηκαν το αίτημα του γιου του Σήφη Ζαχαριάδη για την τιμητική, αυτή, ανοικτή εκδήλωση στο πρόσωπο του ιστορικού ηγέτη του ΚΚΕ. Στην εκδήλωση, πέραν του Σήφη Ζαχαριάδη, παραβρέθηκαν  αντιπροσωπείες από τον τοπικό Δήμο και την ρωσική κρατική διοίκηση της ευρύτερης περιοχής, αντιπροσωπεία του ΚΚΕ με επικεφαλής την πρόεδρο της κοινοβουλευτικής ομάδας του Κόμματος Αλέκα Παπαρήγα, Έλληνες, πρώην πολιτικοί πρόσφυγες που ζουν στη Ρωσία καθώς και περί τους 25 Έλληνες από την Ελλάδα (παλιοί επιζώντες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ αλλά και νεότεροι) που ταξίδεψαν ως την Σιβηρία γι’ αυτό το σκοπό. Παραβρέθηκαν  επίσης, εκπρόσωπος του εκδοτικού οίκου ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ που εκδίδει τα άπαντα του Ν. Ζαχαριάδη στη χώρα μας (μέχρι στιγμής έχουν εκδοθεί 2 τόμοι για την περίοδο 1940- 1947) καθώς και ο ηθοποιός και συγγραφέας Γιώργος Κοτανίδης που αυτή την περίοδο συγγράφει θεατρικό έργο γύρω από την ζωή πρώην ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Στην εκδήλωση συμμετείχαν  πολλοί κάτοικοι του Σουργκούτ που γνώρισαν τον Νίκο Ζαχαριάδη στο διάστημα της, εκεί, εξορίας του καθώς και συνάδελφοί του από την επιχείρηση δασικής εκμετάλλευσης της πόλης στην οποία ο εξόριστος κομμουνιστής ηγέτης εργάστηκε ως διευθυντής στο διάστημα 1962- 1964 οπότε και συνταξιοδοτήθηκε.

Από το ποίημα «Ο σύντροφός μας Νίκος Ζαχαριάδης «
του Γιάννη Ρίτσου

…Τώρα μας ήρθες σύντροφε όπως φτάνει ο ήλιος απ' την πόρτα της νύχτας
να φυτέψεις στο χώμα και στα στήθια μας τους σπόρους των άστρων που σύναξες
απ' όλες τις νύχτες να περπατήσεις τους μπαρουτοκαπνισμένους δρόμους της Αθήνας
που ακόμα εχτές τους δρασκελούσε η Λευτεριά
λάμποντας το ντουνιά ως την άκρη με την "τρομερή κόψη" της σπάθας της.
Τώρα μας ήρθες σύντροφε μ' ένα χοντρό στρατιωτικό χιτώνιο
απλός φαντάρος της παγκόσμιας λευτεριάς
δίχως παράτες και γαλόνια και παράσημα
μόνο με κείνο το χαμόγελο που κρέμασε με τα ίδια της τα χέρια η Λευτεριά στα χείλη σου
μόνο με το χαμόγελο σου το βαθύ στα χείλη της βαθειάς πληγής μας
μόνο με τη μεγάλη σου καρδιά γιομάτη απ την καρδιά μας
και πάνου στο σεμνό σου στήθος μοναχό παράσημο
δεμένο απόνα γαλανόλευκο λουρίδι
το κόκκινο χαμόγελο όλου του λαού μας
ο κόκκινος όρκος του.
Ήρθες.
Και κάπου εκεί στην Κοκκινιά σ' ένα καλύβι ασβεστωμένο
που η μάντρα του δέκα βολές γαζώθηκε απ' το ντουφεκίδι
που η πόρτα του δέκα βολές βάφτηκε μ' αίμα απ την κορυφή ως τα νύχια
και κάπου εκεί σ' ένα καμένο σπίτι στα Καλάβρυτα που απόμειναν στους μαύρους τοίχους του όλο-όλο τρία γράμματα
αυτά μονάχα-. Κ.Κ.Ε…

Κώστας Πινέλης

3-8-2017